Thuế thu nhập cá nhân (TNCN) là loại thuế trực thu mà người có thu nhập phải trích nộp vào ngân sách nhà nước sau khi đã được giảm trừ. Vậy các khoản thu nhập chịu thuế TNCN năm 2023 gồm những loại nào và cần lưu ý gì.

Thu nhập chịu thuế TNCN năm 2023.

1. Vai trò của thuế thu nhập cá nhân

Thuế thu nhập cá nhân là nguồn thuế trực thu đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu nguồn ngân sách nhà nước. Khi nền kinh tế phát triển, mức thu nhập của người dân ngày càng tăng do đó giúp tăng nguồn ngân sách nhà nước thuế TNCN ngày càng thể hiện vai trò quan trọng của mình. Cụ thể:

• Là công cụ điều tiết vĩ mô, giúp điều chỉnh cân bằng nguồn thu nhập trong xã hội giữa người giàu và người nghèo: Thuế TNCN chỉ áp dụng cho những người có thu nhập cao phân bổ từ người giàu cho người nghèo từ đó góp phần thực hiện công bằng xã hội.
• Là công cụ góp phần phát hiện ra những nguồn thu bất hợp pháp bằng cách kê khai các khoản thu nhập chính đáng của cá nhân, từ đó phát hiện nguồn thu nhập bất hợp pháp (nhận hối lộ, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, trốn thuế,…).
• Việc thu thuế thu nhập cá nhân giúp cân bằng hệ thống thuế khắc phục nhược điểm của thuế giá trị gia tăng - loại thuế đánh vào người tiêu dùng là như nhau.
• Thuế thu nhập cá nhân góp phần hạn chế thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp khi các doanh nghiệp kê khai các chi phí phải trả cho cá nhân cao hơn so với thực tế để trốn thuế thì các cá nhân được kê khai tăng thêm phải chịu thêm thuế thu nhập cá nhân với phần phát sinh.

2. Các khoản thu nhập chịu thuế TNCN năm 2023 theo quy định

Căn cứ theo quy định tại Điều 2, Thông tư 111/2013/TT-BTC, quy định về các khoản thu nhập chịu thuế như sau:

2.1. Thu nhập từ kinh doanh

Thu nhập từ kinh doanh là thu nhập có được từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong các lĩnh vực sau:

• Thu nhập từ sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thuộc tất cả các lĩnh vực, ngành nghề kinh doanh theo quy định của pháp luật như: xây dựng; vận tải; kinh doanh ăn uống; sản xuất, kinh doanh hàng hóa/dịch vụ, kể cả dịch vụ cho thuê nhà, quyền sử dụng đất, mặt nước, tài sản khác.
• Thu nhập từ hoạt động hành nghề độc lập của cá nhân trong những lĩnh vực, ngành nghề được cấp giấy phép hoặc chứng chỉ hành nghề theo quy định của pháp luật.
• Thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh nông nghiệp, lâm nghiệp, làm muối, nuôi trồng, đánh bắt thủy sản không đáp ứng đủ điều kiện được miễn thuế theo quy định.

2.2. Thu nhập từ tiền lương, tiền công

Trong các khoản thu nhập chịu thuế TNCN không thể thiếu thu nhập từ tiền lương tiền công. Thu nhập từ tiền lương, tiền công là khoản thu nhập người lao động nhận được từ người sử dụng lao động.

Thu nhập từ tiền lương tiền công thuộc khoản thu nhập chịu thuế TNCN.

Các khoản thu nhập từ tiền công tiền lương phải đóng thuế TNCN bao gồm:

• Tiền lương, tiền công và các khoản có tính chất tiền lương, tiền công dưới các hình thức bằng tiền hoặc không bằng tiền.
• Thu nhập từ các khoản phụ cấp, trợ cấp;
• Tiền thù lao nhận được dưới các hình thức như: tiền hoa hồng đại lý bán hàng hóa, tiền hoa hồng môi giới; tiền tham gia các đề tài nghiên cứu khoa học, kỹ thuật; tiền tham gia các dự án, đề án; tiền nhuận bút theo quy định của pháp luật về chế độ nhuận bút; tiền tham gia các hoạt động giảng dạy; tiền tham gia biểu diễn văn hoá, nghệ thuật, thể dục, thể thao; tiền dịch vụ quảng cáo; tiền dịch vụ khác, thù lao khác.
• Tiền nhận được từ tham gia hiệp hội kinh doanh, hội đồng quản trị doanh nghiệp, ban kiểm soát doanh nghiệp, ban quản lý dự án, hội đồng quản lý, các hiệp hội, hội nghề nghiệp và các tổ chức khác.
• Các khoản lợi ích bằng tiền hoặc không bằng tiền ngoài tiền lương, tiền công do người sử dụng lao động trả mà người nộp thuế được hưởng dưới mọi hình thức: Tiền nhà ở, điện, nước và các dịch vụ kèm theo (nếu có); Khoản tiền phí mua bảo hiểm nhân thọ, bảo hiểm không bắt buộc khác; Phí hội viên và các khoản chi dịch vụ khác phục vụ cho cá nhân theo yêu cầu như: chăm sóc sức khoẻ, vui chơi, thể thao, giải trí,... cao hơn mức quy định hiện hành của Nhà nước...
• Các khoản thưởng bằng tiền hoặc không bằng tiền dưới mọi hình thức, kể cả thưởng bằng chứng khoán, trừ các khoản tiền thưởng như: Tiền thưởng kèm theo các danh hiệu được Nhà nước phong tặng bao gồm cả tiền thưởng kèm theo các danh hiệu thi đua, các hình thức khen thưởng theo quy định của pháp luật về thi đua, khen thưởng; Tiền thưởng kèm theo giải thưởng quốc gia, giải thưởng quốc tế được Nhà nước Việt Nam thừa nhận; Tiền thưởng về cải tiến kỹ thuật, sáng chế, phát minh được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền công nhận; Tiền thưởng về việc phát hiện, khai báo hành vi vi phạm pháp luật với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền.

2.3. Thu nhập từ đầu tư vốn

Thu nhập từ đầu tư vốn là khoản thu nhập cá nhân nhận được dưới các hình thức:

• Tiền lãi nhận được từ việc cho vay theo hợp đồng vay hoặc thỏa thuận vay, trừ lãi tiền gửi nhận được từ các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài
• Cổ tức nhận được từ việc góp vốn mua cổ phần.
• Lợi tức nhận được do tham gia góp vốn
• Phần tăng thêm của giá trị vốn góp nhận được khi giải thể doanh nghiệp, chuyển đổi mô hình hoạt động, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất doanh nghiệp hoặc khi rút vốn.
• Thu nhập nhận được từ lãi trái phiếu, tín phiếu và các giấy tờ có giá khác do các tổ chức trong nước phát hành
• Các khoản thu nhập nhận được từ đầu tư vốn dưới các hình thức khác kể cả trường hợp góp vốn đầu tư bằng hiện vật, bằng danh tiếng, bằng quyền sử dụng đất, bằng phát minh, sáng chế.
• Thu nhập từ cổ tức trả bằng cổ phiếu, thu nhập từ lợi tức ghi tăng vốn.

2.4. Thu nhập từ chuyển nhượng vốn

Thu nhập từ chuyển nhượng vốn là khoản thu nhập cá nhân nhận được bao gồm:

• Thu nhập từ chuyển nhượng vốn góp trong công ty trách nhiệm hữu hạn (bao gồm cả công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên), công ty hợp danh, hợp đồng hợp tác kinh doanh, hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức kinh tế, tổ chức khác.
• Thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán, bao gồm: thu nhập từ chuyển nhượng cổ phiếu, quyền mua cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu, chứng chỉ quỹ và các loại chứng khoán khác theo quy định của Luật Chứng khoán; thu nhập từ chuyển nhượng cổ phần của các cá nhân trong công ty cổ phần theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
• Thu nhập từ chuyển nhượng vốn dưới các hình thức khác.

2.5. Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản

Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản là khoản thu nhập nhận được từ việc chuyển nhượng bất động sản bao gồm:

• Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất.
• Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất.
• Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sở hữu nhà ở, kể cả nhà ở hình thành trong tương lai.
• Thu nhập từ việc ủy quyền quản lý bất động sản mà người được ủy quyền có quyền chuyển nhượng bất động sản hoặc có quyền như người sở hữu bất động sản theo quy định của pháp luật.
• Các khoản thu nhập khác nhận được từ chuyển nhượng bất động sản dưới mọi hình thức.

2.6. Thu nhập từ trúng thưởng

Rất nhiều người không biết thu nhập từ trúng thưởng cũng thuộc các khoản thu nhập chịu thuế TNCN. Thu nhập từ trúng thưởng là các khoản tiền hoặc hiện vật mà cá nhân nhận được dưới các hình thức sau đây:

• Trúng thưởng xổ số do các công ty xổ số phát hành trả thưởng.
• Trúng thưởng trong các hình thức khuyến mại khi tham gia mua bán hàng hóa, dịch vụ theo quy định của Luật Thương mại.
• Trúng thưởng trong các hình thức cá cược, đặt cược được pháp luật cho phép.
• Trúng thưởng trong các casino được pháp luật cho phép hoạt động.
• Trúng thưởng trong các trò chơi, cuộc thi có thưởng và các hình thức trúng thưởng khác do các tổ chức kinh tế, cơ quan hành chính, sự nghiệp, các đoàn thể và các tổ chức, cá nhân khác tổ chức.

2.7. Thu nhập từ bản quyền thuộc các khoản thu nhập chịu thuế TNCN

Thu nhập từ bản quyền là thu nhập nhận được khi chuyển nhượng, chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ; thu nhập từ chuyển giao công nghệ theo quy định của Luật Chuyển giao công nghệ.

Thu nhập từ bản quyền tác giả âm nhạc thuộc thu nhập chịu thuế TNCN.

Thu nhập từ bản quyền thuộc các khoản thu nhập chịu thuế TNCN. Cụ thể như:
(1) Thu nhập từ bản quyền bao gồm:

• Quyền tác giả các tác phẩm văn học, tác phẩm nghệ thuật, khoa học;
• Quyền sở hữu công nghiệp bao gồm sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, bí mật kinh doanh, nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ dẫn địa lý.
• Quyền đối với giống cây trồng là vật liệu nhân giống và vật liệu thu hoạch.

(2) Thu nhập từ chuyển giao công nghệ bao gồm:

• Chuyển giao các bí quyết kỹ thuật.
• Chuyển giao kiến thức kỹ thuật về công nghệ dưới dạng phương án công nghệ, quy trình công nghệ, giải pháp kỹ thuật, công thức, thông số kỹ thuật, bản vẽ, sơ đồ kỹ thuật, chương trình máy tính, thông tin dữ liệu.
• Chuyển giao giải pháp hợp lý hóa sản xuất, đổi mới công nghệ.

Thu nhập từ chuyển giao, chuyển quyền các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ nêu trên bao gồm cả trường hợp chuyển nhượng lại.

2.8. Thu nhập từ nhượng quyền thương mại

Nhượng quyền thương mại là hoạt động thương mại, theo đó bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện của bên nhượng quyền tại hợp đồng nhượng quyền thương mại.

Thu nhập từ nhượng quyền thương mại là các khoản thu nhập mà cá nhân nhận được từ các hợp đồng nhượng quyền thương mại nêu trên, bao gồm cả trường hợp nhượng lại quyền thương mại theo quy định của pháp luật về nhượng quyền thương mại.

2.9. Thu nhập từ nhận thừa kế

Thu nhập từ nhận thừa kế là khoản thu nhập mà cá nhân nhận được theo di chúc hoặc theo quy định của pháp luật về thừa kế, cụ thể như sau:

• Thừa kế là chứng khoán có: cổ phiếu, quyền mua cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu, chứng chỉ quỹ và các loại chứng khoán khác theo quy định của Luật Chứng khoán; cổ phần của cá nhân trong công ty cổ phần theo quy định của Luật Doanh nghiệp.
• Thừa kế là phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh bao gồm có: vốn góp trong công ty TNHH, hợp tác xã, công ty hợp danh, hợp đồng hợp tác kinh doanh; vốn trong doanh nghiệp tư nhân, cơ sở kinh doanh của cá nhân; vốn trong các hiệp hội, quỹ...
• Đối với nhận thừa kế là bất động sản bao gồm: quyền sử dụng đất; quyền sử dụng đất có tài sản gắn liền với đất; quyền sở hữu nhà, kể cả nhà ở hình thành trong tương lai..
• Đối với nhận thừa kế là các tài sản khác phải đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng với cơ quan quản lý Nhà nước như: ô tô; xe gắn máy, xe mô tô; tàu thủy, kể cả sà lan, ca nô, tàu kéo, tàu đẩy; thuyền, kể cả du thuyền; tàu bay; súng săn, súng thể thao.

2.10. Thu nhập từ nhận quà tặng

Thu nhập từ nhận quà tặng là khoản thu nhập của cá nhân nhận được từ các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước, cụ thể như sau:

• Quà tặng là chứng khoán bao gồm: cổ phiếu, quyền mua cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu, chứng chỉ quỹ và các loại chứng khoán khác
• Quà tặng là phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh
• Quà tặng là bất động sản;
• Quà tặng là các tài sản khác phải đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng với cơ quan quản lý Nhà nước như: ô tô; xe gắn máy, xe mô tô; tàu thủy, kể cả sà lan, ca nô, tàu kéo, tàu đẩy; thuyền, kể cả du thuyền; tàu bay; súng săn, súng thể thao…

3. Lưu ý các khoản trợ cấp phụ cấp không tính vào thu nhập chịu thuế

Căn cứ theo quy định tại Điểm b, Khoản 2, Điều 2, Thông tư 111/2013/TT-BTC các khoản trợ cấp phụ cấp sau không tính vào thu nhập chịu thuế TNCN. Cụ thể gồm có:

• Trợ cấp, phụ cấp ưu đãi hàng tháng và trợ cấp một lần theo quy định của pháp luật về ưu đãi người có công;
• Trợ cấp hàng tháng, trợ cấp một lần đối với các đối tượng tham gia kháng chiến, bảo vệ tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế, thanh niên xung phong đã hoàn thành nhiệm vụ.
• Phụ cấp quốc phòng, an ninh; các khoản trợ cấp đối với lực lượng vũ trang.
• Phụ cấp độc hại, nguy hiểm đối với những ngành, nghề hoặc công việc ở nơi làm việc có yếu tố độc hại, nguy hiểm.
• Phụ cấp thu hút, phụ cấp khu vực.
• Trợ cấp khó khăn đột xuất, trợ cấp TNLĐ-BNN, trợ cấp một lần khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi, trợ cấp chế độ thai sản, mức hưởng dưỡng sức, phục hồi sức khoẻ sau thai sản, trợ cấp hưu trí một lần, tiền tuất hàng tháng, trợ cấp do suy giảm khả năng lao động, trợ cấp thôi việc, trợ cấp mất việc làm, trợ cấp thất nghiệp và các khoản trợ cấp khác theo quy định của Bộ luật Lao động và Luật Bảo hiểm xã hội.
• Trợ cấp đối với các đối tượng được bảo trợ xã hội theo quy định của pháp luật.
• Phụ cấp phục vụ đối với lãnh đạo cấp cao.
• Trợ cấp một lần đối với cá nhân khi chuyển công tác đến vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn, hỗ trợ một lần đối với cán bộ công chức làm công tác về chủ quyền biển đảo theo quy định của pháp luật. Trợ cấp chuyển vùng một lần đối với người nước ngoài đến cư trú tại Việt Nam, người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, người Việt Nam cư trú dài hạn ở nước ngoài về Việt Nam làm việc
• Phụ cấp đối với nhân viên y tế thôn, bản.
• Phụ cấp đặc thù ngành nghề.

Phụ cấp độc hại, nguy hiểm đối với công nhân làm việc trong hầm lò không thuộc thu nhập chịu thuế TNCN.

Trường hợp khoản phụ cấp, trợ cấp nhận được cao hơn mức phụ cấp, trợ cấp theo hướng dẫn nêu trên thì phần vượt phải tính vào thu nhập chịu thuế.
Riêng trợ cấp chuyển vùng một lần đối với người nước ngoài đến cư trú tại Việt Nam, người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài được trừ theo mức ghi tại Hợp đồng lao động hoặc thỏa ước lao động tập thể.
>> Tham khảo: Bảng giá phần mềm chứng từ khấu trừ thuế thu nhập cá nhân điện tử ECN.

4. Lưu ý các khoản thuộc thu nhập từ tiền lương, tiền công không tính vào thu nhập chịu thuế

Căn cứ theo quy định tại Điểm g, Khoản 2, Điều 2, Thông tư 111/2013/TT-BTC (được sửa đổi, bổ sung bởi Thông tư số 92/2015/TT-BTC ngày 15/6/2025) quy định không tính vào thu nhập chịu thuế đối với các khoản sau:

• Khoản hỗ trợ của người sử dụng lao động cho việc khám chữa bệnh hiểm nghèo cho bản thân người lao động và thân nhân của người lao động.
• Khoản tiền nhận được theo quy định về sử dụng phương tiện đi lại trong cơ quan Nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức Đảng, đoàn thể.
• Khoản tiền nhận được theo chế độ nhà ở công vụ theo quy định của pháp luật.
• Các khoản nhận được ngoài tiền lương, tiền công do tham gia ý kiến, thẩm định, thẩm tra các văn bản pháp luật, Nghị quyết, các báo cáo chính trị; tham gia các đoàn kiểm tra giám sát; tiếp cử tri, tiếp công dân…
• Khoản tiền ăn giữa ca, ăn trưa do người sử dụng lao động tổ chức bữa ăn giữa ca, ăn trưa cho người lao động dưới các hình thức như trực tiếp nấu ăn, mua suất ăn, cấp phiếu ăn.
• Khoản tiền mua vé máy bay khứ hồi do người sử dụng lao động trả hộ (hoặc thanh toán) cho người lao động là người nước ngoài làm việc tại Việt Nam, người lao động là người Việt Nam làm việc ở nước ngoài về phép mỗi năm một lần.
• Tiền học phí cho con của người lao động nước ngoài làm việc tại Việt Nam học tại Việt Nam, con của người lao động Việt Nam đang làm việc ở nước ngoài học tại nước ngoài theo bậc học từ mầm non đến trung học phổ thông do người sử dụng lao động trả hộ.
• Các khoản thu nhập cá nhân nhận được từ các Hội, tổ chức tài trợ không phải tính vào thu nhập chịu thuế TNCN nếu cá nhân nhận tài trợ là thành viên của Hội, của tổ chức hoặc thu nhập từ sản phẩm để thực hiện nhiệm vụ chính trị của Nhà nước hay theo chương trình hoạt động phù hợp với Điều lệ của Hội, tổ chức đó.
• Các khoản thanh toán mà người sử dụng lao động trả để phục vụ việc điều động, luân chuyển người lao động là người nước ngoài làm việc tại Việt Nam theo quy định tại hợp đồng lao động.
• Khoản tiền nhận được do tổ chức, cá nhân trả thu nhập chi đám hiếu, hỉ cho bản thân và gia đình người lao động theo quy định chung của tổ chức, cá nhân trả thu nhập.

Trên đây là các khoản thu nhập chịu thuế TNCN năm 2023, cá nhân, đơn vị lưu ý các khoản thu nhập từ trợ cấp, thu nhập từ các khoản hỗ trợ từ người sử dụng lao động không thuộc thu nhập chịu thuế TNCN khi tính thuế. Cá nhân có thể tự đóng thuế TNCN hoặc ủy quyền cho đơn vị, doanh nghiệp nơi mình đang làm việc đóng thuế TNCN.
Quý khách có nhu cầu được tư vấn sâu hơn về thuế TNCN cũng như phần mềm chứng từ khấu trừ thuế TNCN điện tử ECN xin vui lòng liên hệ:
CÔNG TY PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÁI SƠN

• Địa chỉ: Số 15 Đặng Thùy Trâm – Cầu Giấy – Hà Nội
• Tổng đài HTKH: 1900 4767 – 1900 4768
• Tel : 024.37545222
• Fax: 024.37545223
• Website: https://ecn.net.vn/