Trong bối cảnh đẩy mạnh chuyển đổi số và minh bạch hóa công tác quản lý thuế, hình thức nộp thuế khoán đang dần được xóa bỏ, thay vào đó là hình thức kê khai và nộp thuế theo doanh thu thực tế. Đây là bước chuyển mình quan trọng trong việc siết chặt quản lý thuế, đảm bảo công bằng, minh bạch giữa các đối tượng kinh doanh.

1. Thuế khoán là gì? Vì sao xóa bỏ hình thức nộp thuế khoán?

Thuế khoán được biết đến là một trong những hình thức thuế được áp dụng phổ biến cho hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh.

1.1. Thuế khoán là gì?

Trong các văn bản pháp lý không có định nghĩa rõ ràng về thuế khoán. Tuy nhiên theo các quy định về thuế khoán hiện hành (Điều 3, Thông tư 40/2021/TT-BTC và Điều 51, Luật quản lý thuế 2029) thì có thể hiểu như sau:

Theo quy định tại Luật quản lý thuế 2019 thì hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán là hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thuộc các trường hợp: Không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn, chứng từ, trừ trường hợp hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thuộc trường hợp nộp thuế theo phương pháp kê khai và cá nhân kinh doanh thuộc trường hợp nộp thuế theo từng lần phát sinh.

1.2. Vì sao xóa bỏ thuế khoán?

Hình thức nộp thuế khoán tuy đơn giản nhưng tiềm ẩn nhiều bất cập như khó kiểm soát doanh thu thực tế, dễ dẫn đến thất thu thuế hoặc không công bằng giữa các hộ kinh doanh. Trong khi đó, mô hình kê khai thuế theo doanh thu giúp cơ quan thuế nắm bắt chính xác thu nhập, qua đó quản lý chặt chẽ và minh bạch hơn.

Việc chuyển sang kê khai và nộp thuế theo doanh thu cũng phù hợp với xu hướng hiện đại, đặc biệt khi các hộ kinh doanh sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, giúp ghi nhận đầy đủ các giao dịch bán hàng.

2. Xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ, cá nhân kinh doanh

Mới đây, ngày 17/5/2025 Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết 198/2025/QH15 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân. Theo đó, quy định rõ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không áp dụng phương pháp khoán thuế từ ngày 01/01/2026. Đồng thời hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo pháp luật về quản lý thuế.

Trước đó, tại Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân cũng đã yêu cầu xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Đồng thời, tập trung quán triệt, thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các nội dung phát triển kinh tế tư nhân.

Như vậy, từ 01/01/2026 mở rộng cơ sở tính thuế, nhất là thu thuế điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.

3. Phương pháp kê khai thuế từ 1/1/2026 đối với hộ kinh doanh cá nhân kinh doanh

Khi chính thức bỏ thuế khoán thì hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh buộc áp dụng phương thức kê khai thuế thay thế. Cụ thể, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có thể lựa chọn nộp thuế theo 2 phương pháp gồm:

- Phương pháp kê khai thuế theo từng lần phát sinh: Thường áp dụng đối với cá nhân kinh doanh không thường xuyên và không có địa điểm kinh doanh cố định

- Phương pháp kê khai: Thường áp dụng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh quy mô lớn; hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chưa đáp ứng quy mô lớn nhưng lựa chọn nộp thuế theo phương pháp kê khai.

4. Lưu ý đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh

Kể từ ngày 01/01/2026 khi quy định xóa bỏ thuế khoán chính thức có hiệu lực các hộ kinh doanh cần lưu ý:

- Ghi nhận đầy đủ doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ qua hệ thống điện tử.

- Tự kê khai và nộp thuế TNCN, thuế GTGT theo đúng doanh thu thực tế phát sinh.

- Lưu trữ và quản lý chứng từ, sổ sách kế toán đúng quy định.

- Lưu ý khi chuyển đổi hình thức nộp thuế

- Đăng ký sử dụng máy tính tiền tích hợp phần mềm hóa đơn điện tử nếu cần.

Việc xóa bỏ hình thức nộp thuế khoán là xu thế tất yếu trong quản lý thuế hiện đại, tạo nền tảng để thúc đẩy công bằng thuế và hỗ trợ các hộ kinh doanh phát triển bền vững. Hộ kinh doanh cần nhanh chóng thích ứng với phương thức kê khai thuế mới để đảm bảo quyền lợi và tuân thủ pháp luật.

Thu Hương.